ارزیابی کارآمدی تأمین مالی به روش قرارداد بیع متقابل در توسعه میادین نفتی

عمده کشورهای دارنده ذخایر نفت و گاز از دانش مدیریت پروژه، بخصوص مدیریت مگاپروژه‌‌ها، امکانات مالی و فناوری پیشرفته برای اجرای پروژه‌های خود بهره‌مند نیستند. بنابراین بدین منظور از شرکت‌های بین‌المللی و خارجی استفاده می‌کنند. در این راستا، روش‌های قراردادی، یکی از عوامل تعیین‌کننده است. در چارچوب قراردادها، نمی­توان هزینه استفاده از منابع مورد استفاده در اجرای پروژه‌ها را برای کشور میزبان حداقل کرد. بدین منظور، روش قراردادی بیع متقابل از مهم‌ترین روش‌های قراردادی محسوب می‌شود که در گذشته به کرات در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج بررسی­ها نشان می­دهد که در اغلب پروژه‌های اجرا شده به روش بیع متقابل، اهداف قراردادی تأمین نشده و هزینه استفاده از سرمایه برای سرمایه‌پذیر (شرکت ملی نفت ایران) بسیار بیشتر از میزان برنامه‌ریزی شده اولیه شده است. بنابراین اتخاذ مکانیزم‌های کاربردی برای انجام اصلاحات مجاز در روش‌های قراردادی ضروری است. بر اساس متدولوژی­های تعادل از یکسو و با توجه به مکانیزم مالی قراردادهای بیع متقابل، هر چه نسبت بین ریسک متوجه پیمانکار و پاداش در نظر گرفته شده متعادل­تر باشد، هزینه استفاده از سرمایه برای سرمایه‌پذیر حداقل خواهد بود. بنابراین پیشنهاد می‌شود برای کاربرد مکانیزم قراردادی بیع متقابل، نخست اینکه ریسک‌های هر پروژه به طور کامل شناسایی و کمّی شده و دوم اینکه میزان پاداش در روش  بازپرداخت، متناسب با آن تنظیم شود. همچنین، برای سهیم شدن عملی پیمانکار در ریسک پروفایل تولید، به عنوان مهم‌ترین ریسک پروژه و با نگاه تولید صیانتی، می‌توان دوره بازپرداخت را طولانی کرد و همزمان برای ایجاد انگیزه پیمانکار، نرخ بازپرداخت را نیز افزایش داد.